-
1 күңел
I сущ.1) душа́, се́рдце || душе́вный, серде́чныйкүңелне тынычландыру — успоко́ить ду́шу (сер́дце)
күңел кичерешләре — душе́вные (серде́чные) пережива́ния
күңел җылысы — душе́вная теплота́
күңел кыйналу — душе́вно страда́ть
күңел пошыну — душа́ не на ме́сте
күңел рәхәтләнү — блаже́нствовать душо́й
күңел теләү — захоте́ть
кеше күңеле - кара төн — (посл.) чужа́я душа́ - потёмки
2)а) вну́тренний, духо́вный миркүңел байлыгы — бога́тство духо́вного ми́ра
күңеле шундый — духо́вный мир его́ тако́в
б) хара́ктер, сво́йство хара́ктеракүңеле каты - теле татлы — (погов.) хара́ктер его твёрд, (но) речь сла́дка
3) расположе́ние духа́; настрое́ние, дух; самочу́вствиекүңелем бозылды — у меня́ испо́ртилось настрое́ние (от чего-л.)
4)а) симпа́тия, любо́вь; расположе́ние, устремле́ние к кому, чему-л.минем сиңа күңелем бар — у меня́ есть симпа́тия к тебе́
ана күңеле балада, бала күңеле далада — (посл.) любо́вь ма́тери - к дитя́ти, а у того́ - к степи́
б) диал. жела́ниекүңелем шул — моё жела́ние таково́
5) ду́мы, мысль, мы́сли; созна́ниекүңеле бу эштән ерак — ду́мы его́ далеки́ от э́того де́ла
6) па́мятькүңелдә йөртү (саклау) — храни́ть в па́мяти
7) интуи́ция, душа́күңеле белән сизенү — чу́вствовать, чу́ять душо́й; интуити́вно дога́дываться
күңелем алдамый — интуи́ция (меня́) не обма́нывает (меня́ не подво́дит)
8) в знач. нареч. күңелдә в уме́бишне язабыз, бер күңел(дә) — пять запи́шем, оди́н в уме́
•- күңел аздыру
- күңел аздыручы
- күңел азу
- күңел белән
- күңелем белән
- күңелең белән
- күңеле белән
- күңел белән уйлап
- күңел белән уйлау
- күңел беркетү
- күңел биздергеч
- күңел кайтаргыч
- күңел биздерү
- күңел кайтару
- күңел боегу
- күңел борчылу
- күңел тынычсызлану
- күңел бушату
- күңел газабы
- күңел газаплары
- күңел йомшару
- күңел йомшау
- күңел кайту
- күңеле кайту
- күңел киңлеге
- күңел күтәрелү
- күңел күтәрү
- күңел күтәрмәү
- күңел күтәрә алмау
- күңел нечкәртү
- күңел нечкәрү
- күңел өчен
- күңелен күрү
- күңелен табу••күңел белән дә, тәне белән дә — душо́й и те́лом
күңел(е) буш — (мне, тебе́, ему́) ску́чно, в (мое́й, твое́й, его́) душе́ пустота́
күңел даруы — бальза́м для души́; лека́рство от душе́вных мук
күңел җиңеләю — полегча́ть на душе́
күңел(не), күңелен җиңеләйтү — облегчи́ть (отвести́) ду́шу; изли́ть ду́шу
күңел иләсләнү — искуша́ться душо́й
күңел йогышу (йогу) — см. күңел яту
күңел курку — опаса́ться всей душо́й, си́льно боя́ться, тру́сить
күңел капчыгын чишү — изли́ть ду́шу (букв. развяза́ть мешо́к души́)
күңел (күңеле) киңәю — расще́дриться душо́й
күңел (күңеле) китек (сынык) — оби́женный (жизнью, обстоятельствами); впа́вший в уны́ние; нужда́ющийся в подде́ржке
күңел котырыгы (азынуы) — распу́щенность, жа́дность (до наслаждений, славы и т. п.)
күңел кошы — поэт. возлю́бленная (букв. пти́чка души́)
күңел кылы (кыллары) — поэт. стру́ны души́
күңел кылына тию — затро́нуть чу́вствительные стру́ны (души́)
күңел кымырҗу — беспоко́иться, име́ть жела́ние
күңел кытыклану — зуде́ть || зуд в душе́; лёгкое возбужде́ние в душе́
күңел кәгъбәсе (күңелгә кәгъбә) итү (кылу) — де́лать, сде́лать возлю́бленной (возлю́бленным); сде́лать да́мой се́рдца
күңел күге — поэт. духо́вный мир (букв. небеса́ души́)
күңел сүрелү — разочарова́ться; охладе́ть душо́й
күңел сыну — па́дать/пасть ду́хом; надломи́ться (вследствие неудач, разочарований и т. п.)
күңел (күңеле) тар — чёрствый, злой (душо́й); зави́стливый; скупо́й
күңел тарлыгы — чёрствость, злость в душе́; зави́стливость; ску́пость
күңел тарлыгыннан — от за́висти
күңел тартуы — влече́ние се́рдца
күңел тартылу — вле́чься, тяну́ться (о душе, сердце)
күңел (күңеле) төзек — с до́брыми чу́вствовами; добронра́вный, благонра́вный
күңел төзеклеге — до́брый настро́й души́, добронра́вие, благонра́вие
күңел (күңелеңне) төшерү — поддава́ться, подда́ться уны́нию
күңел тулу — расчу́вствоваться, доходи́ть до слёз; пла́кать от полноты́ чувств
күңел түгелү — см. күңел ташу
күңел үсү (үсеп китү) — окрыля́ться/окрыли́ться душо́й (после хорошего обращения, одобрения, успеха и т. п.)
күңел (күңеле) хуш — в до́бром расположе́нии ду́ха
күңел хушлану — удовлетворя́ться, умиротворя́ться ( малым)
күңел хушлыгы — удовлетворе́ние, умиротворе́ние, дово́льство ( малым)
күңел эрү — отта́ять душо́й
күңелгә авыр булу (килү, тоелу) — быть в тя́гость душе́; душа́ не лежи́т; дави́ть на ду́шу
күңелгә авырлык — тя́жесть на душе́
күңелеңә авыр алма, ләкин... — не воспринима́й тяжело́, но... (при нелицеприятном высказывании кому-л.)
күңелгә (кереп) утыру — ( навсегда) запомина́ться; запечатле́ться в душе́
күңелгә китерү — вспомина́ть, вспо́мнить (усилием воли, специально)
күңелгә таш булу (булып төшү) — лечь ка́мнем на́ душу (на́ сердце)
күңелгә төен (төер) — оса́док на душе́
күңелгә ут салу (ягу) — см. ут салу
күңелгә якын алу — принима́ть/приня́ть бли́зко к се́рдцу
күңелгә яту — нра́виться, понра́виться
күңелгә ятышлы (ятымлы) — уго́дный душе́
күңелдән алып ташлау — забы́ть насовсе́м, предава́ть забве́нию
күңелдән китмәү — остава́ться в па́мяти; ника́к не забыва́ться
күңелем синдә генә — то́лько к тебе́ лежи́т моё се́рдце
яшь чагында кемне сөйсәң, күңелең шуңарда була — ( песня) кого́ лю́бишь в мо́лодости, к тому́ и лежи́т се́рдце
күңелләр күтәренке — дух ( наш) бодр; настрое́ние припо́днятое
күңелең булсын! — будь по-тво́ему!
күңелне йомшарту — смягча́ть/смягчи́ть ду́шу (кого-л.), ублажа́ть (кого-л.)
- күңел җитүкүңелемне (өметемне) өзмим әле — я ещё наде́юсь на твою́ любо́вь
- күңел капчыгы
- күңел чиләге
- күңел чүлмәге
- күңел каралу
- күңел киң
- күңеле киң
- күңел китеклеге
- күңел кубу
- күңел кузгалу
- күңел кәгъбәсе
- күңел көзгесе
- күңел күзе
- күңел өшеткеч
- күңел салу
- күңел тарту
- күңел төбе
- күңел төшү
- күңел туңу
- күңел түре
- күңел түреннән
- күңел утыру
- күңел яту
- күңелгә яту
- күңелгә беркетү
- күңелгә керү
- күңелгә килү
- күңелгә салу
- күңелгә тию
- күңелдә төен булу
- күңелдә төер булу
- күңелдә төер булып калу
- күңелдә төер булып тору
- күңел ташу
- күңелгә утыру
- күңелдән чыгару
- күңелен алу
- күңелен аудару
- күңелен аулау
- күңелен сындыру
- күңелен китү
- күңел ачу
- күңелен ачу
- күңеле булу
- күңел булу
- күңелне биләү
- күңелен биләү
- күңелне бәйләү
- күңелне киң тоту
- күңелеңне киң тот!
- күңелне тырнау II сущ.; диал.грудь; торс, бюсткүңелдән ары күренми ул — то, что ни́же бю́ста, не должно́ быть ви́димым (т. е. неприлично рассматривать)
-
2 ис
I сущ.1) за́пах, духборыны ис сизми — он (букв. его́ нос) не чу́вствует за́паха
шомырт чәчәкләре исе — за́пах черёмухи
2) уга́р, чад || уга́рныймунчада ис бар — в ба́не чу́вствуется уга́р
башка ис тиде — я угоре́л
3) перен. при́вкусбалык шулпасыннан төтен исе килә — от ухи́ па́хнет ды́мом
•- ис газыII сущ.1) па́мятьаның сүзләре истә калды — его́ слова́ оста́лись в па́мяти
2) созна́ние, чу́вствоисен җуйды — потеря́л созна́ние
3) здоро́вый ум, ра́зум, рассу́докисемдә барында — пока́ по́мню; пока́ держу́ в па́мяти
исендә башка нәрсә — его́ ум за́нят други́м
исеңдә барда, итәгеңне яп — (посл.) пока́ не по́здно, сде́лай свои́ дела́
4)а) в ф. исемдә я хорошо́ по́мню;б) в ф. исеңдәме? а ты по́мнишь? а по́мнишь, когда́5) в ф. исемдә название игры для проверки и укрепления памяти••- ис аву- ис алу
- ис җыю
- ис керү
- ис китәрү
- ис китмәгәндә
- ис китмәстән
- ис китү
- исе дә калмау
- исе дә китми
- исең киткән икән
- исең киткән иске чикмән итәгенә
- исе дә юк
- исеңдә юк
- истә дә юк
- искә алмыйча үтү
- искә алу
- искә алынган
- искә кереп чыкмады
- искә килү
- искә китерү
- искә төшерү
- искә төшү
- истә кала торган
- истә тоту
- истән чыгу
- истән чыгару
- истән яздыру
- истән язу
- истән таю
- истән язып
- истән язар дәрәҗәдә -
3 колак
сущ.1) у́хо, у́ши || ушно́йэчке колак — вну́треннее у́хо
уң колак ишетмәү — не слы́шать пра́вым у́хом
колакларны өшетү — отморо́зить у́ши
колак тишү — прока́лывать у́ши
колакларны кайчыландыру — пря́дать (стричь) уша́ми ( о животных)
колак сагызы — ушна́я се́ра
2) слух || слухово́йколакка сак — чу́ткий на слух
сизгер колак — то́нкий на слух
колакка ятышлы җыр — прия́тная на слух пе́сня
колак юлы — слухово́й кана́л
колак сизгерлеге — слухово́е чутьё
3)а) ушко́; ду́жка; см. тж. тоткасамовар колагы — ушко́ самова́ра
чиләк колагы — ведёрная ду́жка; ду́жка ведра́
б) ушко́ ( музыкальных инструментов)бүрекнең колакларын төшерү — опусти́ть нау́шники ша́пки
5) с.-х. пе́рвые молоды́е побе́ги, лепестки́ (злаков, овощей)углан яшьтән, тары колактан беленер — (посл.) сын смо́лоду, про́со по побе́гам узнаётся
6) орео́л вокру́г со́лнца, луны́; вене́ц7) диал. ма́ленький зали́в, зато́н, за́водь ( на реке)•- колак алкасы
- колак бөтәркәсе
- колак ите
- колак йомшагы
- колак казыгыч
- колак чокыгыч
- колак мендәре
- колак пәрдәсе
- колак тешләтү
- колак яфрагы••колагы (колаклары) чыңласын! — будь он помя́нут добро́м! (букв. пусть у него́ звени́т в уша́х - говорится об отсу́тствующих)
колагы үзе белән (үзендә) — у́шки (у́ши) на маку́шке (букв. у́ши его́ при себе́)
колагын (колакны) бору — нарва́ть (натрепа́ть, оборва́ть) у́ши; драть у́ши прост.
колагына (да) алмау (элмәү), колагын да селкетмәү — и (да́же) у́хом не вести́ (повести́); как горо́х об сте́нку
колагын кимерү — прожужжа́ть (протруби́ть) все у́ши
колагын тасырайту (торгызу) — навостри́ть у́ши
колагына аю төкергән — медве́дь на́ ухо наступи́л
колагына киртү (киртеп кую, салу, киртләү, киртекләү) — заруби́ть (себе́) на носу́, намота́ть (себе́) на ус, твёрдо усво́ить
колагына киез каплаган (ком утырган), колагына мамык (чүбек) тыккан — туго́й (кре́пкий, кре́пок, тупо́й) на́ ухо
колагына туку — дуть (дуде́ть, петь, напева́ть, труби́ть) в у́ши прост.
колагың ишетсен! — слу́шай хороше́нько, запо́мни!
колагыңны кисеп (йолкып) кулыңа тоттырыр — сорвиголова́
колак артыннан (гына) җибәрү, колак аша (яныннан) уздыру — пропусти́ть ми́мо уше́й
колак асмау — не прислу́шиваться, пропуска́ть ми́мо уше́й
колак асу (салу) — прислу́шиваться; приклони́ть у́хо (слух)
колак ачылу — об улучше́нии, восстановле́нии слу́ха
колак ашау — шепта́ться на́ ухо друг с дру́гом; секре́тничать
колак белән тыңламау — слу́шать кра́ем у́ха
колак исе чыгу — неодобр. употребляется при косвенном замечании тому, кто при своих товарищах шепчется (секретничает) на ухо (букв. па́хнуть уша́ми)
колак итен (колакны) ашау (кимерү, чәйнәү) — прожужжа́ть (протруби́ть) все у́ши (кому-л.), пили́ть
колак ишетмәгән (колак ишетмәгән, күз күрмәгән) — неслы́ханный, невероя́тный; ви́дом не вида́ть, слы́хом не слыха́ть
колак йомып утыру (яту) — хло́пать уша́ми
колак кагу — остава́ться с но́сом
колак катылану (кату) — быть глухова́тым (туги́м на́ ухо); огло́хнуть
колак салып (биреп) тыңлау — разве́сить у́ши; во все у́ши слу́шать
колак сасыту (тынчыту) — дуть (наду́ть) и́ли петь (напе́ть) в у́ши (кому-л.)
колак селкетеп утыру — хло́пать уша́ми
колак тону — огло́хнуть
колак тондыргыч (тондырырлык) — оглуши́тельный
колак төбенә тондыру (кундыру, бирү, утырту, ямау) — дать (зае́хать, съе́здить) в у́хо; оглуши́ть прост.
колак чите белән (ишетү) — кра́ем (кра́ешком) у́ха (слы́шать)
колак чыңлау (шаулау) — звене́ть (шуме́ть) в уша́х (в у́хе)
колак яргыч — оглуши́тельный
колакка алу (элү) — во все у́ши слу́шать
колакка каты (авыр) — туго́й на́ ухо; глухова́тый
колакка керерлек сүз — о делово́м, поле́зном сове́те, предложе́нии
колакка салып (киртеп) кую — заруби́ть (себе́) на носу́; намота́ть себе́ на ус
колакка сөйләү — нашёптывать (говори́ть) на́ ухо
колакка сугылу (чагылу, чалыну) — слы́шать кра́ем (кра́ешком) у́ха (одни́м у́хом); дойти́ до слу́ха
колакка тегеләйрәк — тугова́тый (тугова́т) на́ ухо
колакка үткен (җитез) — чу́ткий на слух (на́ ухо)
колакка ятмаганны сөйләү — говори́ть (поро́ть) чушь
колакка ятмау — не понра́виться, быть не по душе́
колакка ятышсыз — ре́жет у́хо, неприя́тный для слу́ха
колакларны сак тоту — держа́ть у́шки на маку́шке, держа́ть у́хо востро́, быть настороже́, начеку́
колакларны томалау — заткну́ть у́ши, не жела́ть слу́шать
колакларны торгызу (тырпайту, кабарту, шәмрәйтү) — навостри́ть (насторожи́ть) у́ши (у́хо, слух); насторожи́ться
колакларын шомарту (шомрайту, торгызу) — пря́дать уша́ми ( о некоторых животных)
колакларына (колак очларына) кадәр кызару — красне́ть до уше́й
(үз) колакларына ышанмау — не ве́рить свои́м уша́м
колакны тондыру (тондырып бетерү) — прожужжа́ть (прогуде́ть, прокрича́ть, протруби́ть) все у́ши
колакны яра (ерта) — ре́жет (дерёт) у́хо
колактан калу (язу) — огло́хнуть; станови́ться/стать глухи́м
колактан колакка — на́ ухо (сказать, говорить, шептать и т. п.)
колактан колакка сөйләшү (сөйләшеп алу) — шушу́каться, шепта́ться
колактан колакка йөртү — нау́шничать, передава́ть слу́хи
колактан сөйрәү (өстерәү), колактан сөйрәп (өстерәп) чыгару — тащи́ть за́ уши (кого-л.), притя́гивать/притяну́ть за́ уши (кого-л.)
- колагына төшерүколактан узу — шутл. перерасти́ (свои́) у́ши
- колагына салу
- колагына тишү
- колак салу
- колак төбендә
- колак төбендә генә
- колакка барып ирешү
- колакка барып җитү
- колакка керү
- колакка кереп калу
- колакка сак
- колаклар тору
- колаклар үрә тору
- колаклары селкенә
- колаклары гына селкенә
- колактан китмәү -
4 тарту
I сущ.; этногр.пода́рок жениха́ неве́сте ( перед свадьбой)II перех.тарту бирү — дава́ть/дать пода́рок неве́сте
1) тяну́ть/потяну́ть || потя́гивание ( к себе); притяну́ть || притя́гиваниеишекне тарту — притяну́ть дверь к себе́
2) дви́гать, придви́нуть || передвиже́ние (в определённую сторону, к чему)урындыкны өстәлгә таба тарту — передви́нуть стул к столу́
3) тяну́ть, тащи́ть, волочи́ть ( сани)4) тяну́ть за собо́й, везти́ си́лой тя́ги5) тяну́ть || тя́га; удлини́ть || удлине́ние (си́лой)резина тарту — тяну́ть рези́ну
оста сатучы тартып үлчәр — (посл.) ло́вкий продаве́ц (тка́ни) ме́рит, натя́гивая (удлиня́я) си́лой
6) дёргать/дёрнуть || дёрганиедилбегәне тарту белән — как то́лько дёрнули за во́жжи
ишекне тартып ачу — откры́ть две́ри, си́льно дёрнув
курок тарту — дёрнуть за куро́к
7) отдёргивать/отдёрнуть || отдёргиваниекулыңны тарт! — убери́ ру́ку (букв. отдёрни ру́ку)
8) разг. стя́гивать/стяну́тьбергә тарту — стяну́ть вме́сте (в одно́ ме́сто)
9) перен. обу́здывать/обузда́ть || обу́здывание, обузда́ние ( чувств)нәфесеңне тарт — обузда́й свою́ жа́дность
уеңны тарт — и не поду́май
10) перен. устремля́ться, устреми́ться, стреми́ться || устремле́ние, стремле́ние ( к чему)иш ишенә тартыр, ишәк абзарына тартыр — (посл.) ка́ждый стреми́тся к себе́ подо́бным, а осёл - то́лько в свой хлев
су уң як ярга тарта — вода́ стреми́тся к пра́вой стороне́ бе́рега
11) привлека́ть/привле́чь || привлече́ние ( внимания)игътибарны тарту — привлека́ть внима́ние
12) вовлека́ть/вовле́чь, привлека́ть/привле́чь || вовлече́ние, привлече́ние (к определённой деятельности, в организацию, предприятие и т. п.)эшкә тартырга кирәк — на́до вовле́чь в рабо́ту
13) притя́гивать/притяну́ть, тя́га (человека к чему-л. предназначенному судьбой - говорится с полумистическим оттенком)туган җир тартуы — притя́гивание родно́й земли́, тя́га к родно́й земле́
ризыгы тарткандыр — вида́ть, (суждённый ему́) хлеб насу́щный притя́гивал
туфрагы тарткандыр — вида́ть, притяну́ла (суждённая ему́) по́чва (в знач. моги́ла) (говорится о человеке, который умер в пути, в гостях, на чужой земле и т. п.)
14)а) склоня́ть/склони́ть || склоне́ние, клоне́ние, укло́н (к чему-л.)уенга тарту — склоня́ть/склони́ть, клони́ть к игре́, шу́тке
б) вести́ (дело) к чемуәшәкелеккә тарту — склоня́ть на ме́рзости (о разговоре, уговоре и т. п.)
15) неперех. уподобля́ться/уподо́биться || уподобле́ние; быть подо́бным, похо́жим || похо́жестьәнисенә тарткан — похо́ж на мать
16) тяну́ть, протя́гивать/протяну́ть || протя́гивание (шнура, верёвки)баганадан баганага чыбык тарту — протяну́ть про́волоку от столба́ до столба́
17) редко проводи́ть/ провести́ || проведе́ние (линии, черты); стро́ить/постро́ить || постро́йкакүпер тарту — стро́ить мост
18) окра́сить, де́лать/сде́лать иску́сственную окра́ску || окра́ска (бровей и т. п.)сөрмә тарту — окра́сить сурьмо́й ( веки)
19) пришива́ть/приши́ть || пришива́ние (ленты и т. п.)җияк (тасма) тарту — приши́ть по кра́ю (оде́жды, тка́ни) тесьму́
20) (-га тарту) натя́гивать/натяну́ть || натя́гивание (чего-л. на какую-л.) пове́рхностькәҗә тиресен кирегә тарт, күнчегә сат — (посл.) ко́зью шку́ру натяни́ на решётку (для су́шки) и прода́й коже́веннику
21) передвига́ть || передвига́ние по шнуру́, про́волоке и т. п., задёргивать/задёрнуть ( штору)22) затя́гивать/ затяну́ть || затя́гивание, затя́жка (пояса и т. п.)билгә каеш тарту — затяну́ть по́яс ремнём
23) тяну́ть, затяну́ть || тя́га, затя́гивание (в трубу, в отверстие и т. п.)морҗа тартуы — тя́га в печно́й трубе́
24) затя́гиваться/затяну́ться || затя́гивание; завола́кивать/заволо́чь (о влаге, дыме, тумане, газе и т. п.)дым тарткан дивар — стена́, затя́нутая вла́гой
томан тарткан урман — лес, в кото́ром расстели́лся тума́н
25) кури́ть || куре́ниетартып артмассың — (посл.) от куре́ния не приба́вить ( в росте)
26) игра́ть/сыгра́ть || игра́ на музыка́льных инструме́нтахгармун тарту — игра́ть/сыгра́ть на гармо́ни
курай тарту — игра́ть на кура́е
кубыз тартукан бармагын ялар — (посл.) тот, кто игра́ет на варга́не, па́льчики обли́жет (по-видимому, намёк на бедность музыканта)
27) моло́ть ( о мельнице)тегермән тарта - оны юк — ме́льница ме́лет, а муки́ нет ( загадка о движении и шуме на рынке)
тарта торгач он булыр — (погов.) переме́лится - мука́ бу́дет
28) в отде́льных выраже́ниях: пережива́ть || пережива́ние ( определённых чувств)аһ тарту — говори́ть увы́ (сильно раскаиваться или сожалеть о чём-л.)
гамь тарту — пережива́ть чу́вство забо́тливости, горева́ть по по́воду (чего-л.)
29) разг.; см. тартышу 5)уң кашым да тартадыр, сул кашым да тартадыр, ике кашым бергә тартса сөенечем артадыр — (шутл. песня) дёргается у меня́ и пра́вая бровь, дёргается у меня́ и ле́вая бровь; е́сли подёргиваются о́бе бро́ви, э́то обы́чно к ра́дости ( это к лучшему)
30) стегану́ть, уда́рить || уда́р плёткой, кнуто́м ( короткий и резкий)атка камчы тарту — уда́рить коня́ плёткой разо́к по спине́
31) затя́гивать/затяну́ть || затя́гивание; продлева́ть/продли́ть || продле́ние чего-л. (нарочно)см. тж. сузуозакка тарту — затяну́ть надо́лго
32) неперех. тяну́ть, ве́сить, име́ть определённый весалтын алка авыр тарта - алты мыскалдан арта — ( песня) золоты́ се́рьги ве́сят мно́го - бо́лее шести́ золотнико́в
•••тартып алу — отнима́ть/отня́ть си́лой
тартып бәйләү — затя́гивать/затяну́ть с си́лой и привяза́ть ( проволокой)
тартып чыгару — вы́тянуть, вы́дернуть, вы́тащить
См. также в других словарях:
авыр — I. с. 1. Үлчәүгә күп тарта торган, зур үлчәүле; киресе: җиңел 2. Кайгылы, борчулы. Матди яктан кыенлашкан, җитмәүчелекле, бәхетсез (тормыш, язмыш тур.) 3. рәв. Әкрен, ашыкмыйча, салмак 4. Каты, җитди авыр яра 5. Зур хезмәт, физик яки акыл көче… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чикләү — 1. Чик булып тору; уратып алу, билгеләү (нин. б. чикләр һ. б. ш. белән). Киртә ясау, чик кую 2. Берәр нәрсәнең (мәс. эшчәнлекнең) чикләреннән чыгармау, шул чикләр эчендә тоту. Чик билгеләү, киметү 3. Нин. б. кысалар эченә алу; авыр шартларда… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гөрст — ДӨРС – сир.) 1. Авыр әйбернең көчле бәрелүеннән туган саңгырау тавышны белдерә 2. Дөп (йөрәк гөрс гөрс тибә). ГӨРС ИТҮ – Гөрселдәгән тавыш чыгару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
крекинг — (КРЕКИНГЛАУ) – Авыр нефть продуктларыннан (мазут, табигый нефть) җиңелрәк продуктлар (бензин, газолин һ. б.) эшләп чыгару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лапылдау — (ЛАПЫЛДАТУ) – Аякларны авыр итеп басып үзенә бертөрле тавыш чыгару. Лап иткән тавыш чыгу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өферү — 1. Өрү, өф итеп өрү 2. Кайгыру борчылуның чагылышы буларак авыр сулау, уфыру 3. күч. гади. Куу, куып чыгару; Өфертү 4. күч. Өшкерү, им том итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыту — (СЫТЫЛУ) – 1. Каты кысып, эчендәге сыекчасын (яки сыек эчен) агызып чыгару, изү. Күкәйне: кабыгын ватып яки тишеп чи килеш ашамлыкка салу, кушу 2. Басып таптап яки бүтәнчә кысып үтерү, изү (бөҗәкне һ. б. ш.) 3. Берәр нәрсәнең өстенә басып, таптап … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тың — I. ТЫҢ ИТҮ – Йомшак, авыр әйбер килеп төшеп яки бәрелеп саңгырау, тонык тавыш чыгару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үтерү — 1. Кемнең яки нәрсәнең тереклеген бетерү, яшәүдән туктату, үлек хәлгә китерү; һәлак итү 2. Берәр төрле чара белән сизми, тоймый торган хәлгә китерү тешнең нервысын ү. 3. күч. Юкка чыгару бер өметне, дәрте үтерде 4. күч. Бик нык аптырау, авыр,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үткәрү — 1. Юл биреп яки юнәлеш, юл күрсәтеп, алга таба хәрәкәт итәргә яки берәр нәрсә аша, нин. б. каршылыклар аша үтәргә мөмкинлек бирү, ярдәм итү 2. Нәр. б. берәр әйбер аша чыгару, шул юл белән чистарту онны иләк аркылы ү. . Кидерү, тагу чылбырны алка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
эһелдәү — Берәр авыр эш эшләгәндә көчәнүдән сулышны кисәк кисәк кенә чыгару … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге